Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir? Neden Olur? Tipleri Nelerdir?

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?

İnsanlar arasında takıntı hastalığı olarak tanınmakta olan obsesif kompulsif bozukluk (OKB), takıntılı düşünce anlamına gelen obsesyon ve tekrarlayan davranış anlamına gelen kompulsiyon kelimelerinin meydana getirdiği bir ruhsal hastalıktır.

Obsesif kompulsif bozukluğu olan kişiler istemsiz bir şekilde düşündüğü fikirler nedeniyle sürekli bir korku ve kaygı halindedir. Bu durumda olan bir kişi bütün gün bu düşüncelerden kopamadığı için de gün içinde oldukça fazla yorulur ve yaşam kalitesi git gide düşer.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Neden Olur?

Obsesif kompulsif bozukluğun neden oluştuğuna dair henüz kesin bir sonuç bulunamamış olsa da hastalığın genel olarak biyolojik ve çevresel faktörlerden dolayı oluştuğu düşünülmektedir.

Biyolojik Faktörler

Beyin, işleyişini devam ettirmek için nöron denen sinir hücrelerine ihtiyaç duymaktadır. Sağlıklı bir beyinde milyonlarca nöron (sinir) hücresi birbiriyle elektriksel sinyaller sayesinde iletişim kurar. Nörotransmitter adı verilen özel kimyasallar sayesinde elektriksel sinyaller nörondan nörona taşınır ve iletişim kurulur.

Bazı kişilerin beyninde ise bu bölümdeki aktivite oldukça düşük olduğu için beynin planlama ve davranış bölgesi olumsuz etkilenir. Böylece, obsesif kompulsif bozukluk hastalığı gelişir. Beyni dolduran olumsuz ve yineleyen fikirler de beynin o bölgesindeki aktiviteyi arttırdığı için beyin kendini gayet sağlıklı görür.

Çevresel Faktörler

Obsesif kompulsif bozukluk yaşayan kişilerin büyük bir çoğunluğu çevresel faktörlerden etkilenmektedir. Kişinin yaşadığı stresli veya zorlu olaylar düşünce yapısını etkileyerek semptomların kötüleşmesine yol açabilir. Hastalığı etkileyen çevresel faktörlerden bazıları şunlardır;

• Taciz
• Tecavüz
• Yakın birinin kaybı
• İlişki kaygısı
• İşle veya okulla alakalı değişiklikler veya sıkıntılar
• Ağır hastalık
• Sert veya ani hayat tarzı değişimi
• Şiddet görme

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Belirtileri

Obsesif kompulsif bozukluk belirtileri OKB çeşitlerine göre değişse de kişinin hareketlerinde ve düşünce yapısında değişiklik yarattığı için kolay bir şekilde anlaşılmaktadır. Belirtiler genellikle gençlik döneminde başlar ve yaşam boyu değişip şekillenebilir.  Hasta özellikle stres altında kaldığında belirtiler daha da ağırlaşarak atak geçirmeye kadar ilerleyebilir. Obsesif kompulsif bozukluk hastalarında görülen belirtiler şunlardır;

• Kirlenmekten korkmak
• Simetri ve düzen takıntısı
• Günahkar düşüncelerden çekinmek
• Hata yapmaktan korkmak
• Rezil olmaktan şüphelenmek
• Mükemmeliyetçilik
• Sürekli el yıkama ve duş alma isteği

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Tipleri

Obsesif kompulsif bozukluğun birçok farklı türü bulunmaktadır. Kişinin gösterdiği davranışlara göre belirlenen obsesif kompulsif bozukluk tipleri şu şekildedir;

Kirlenme Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu

Obsesif kompulsif bozuklukta en çok rastlanan tiptir. Bu tipteki kişiler, çevrelerinin ve kendilerinin kirlenip mikrop kapmasından korktukları için sürekli kendilerini kirli görmektedir. Bu yüzden dolayı da sürekli temizlik yapma ihtiyacı duyarlar.

Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu

Bu obsesif kompulsif bozukluk tipinde kişi kapıyı açık unutmak, ocağı açık unutmak, ütüyü fişe takılı bırakmak vb. gibi düşünceler nedeniyle gün içinde sürekli şüphelendiği şeylere kontrol etmektedir.

Cinsel Obsesyon

Cinsel obsesyon durumunda kişi kendisine uygun görmediği ve utanç duyduğu şeyleri düşünmektedir. Bu düşüncelere sahip olan kişi, düşündüğü şeyleri kafasından atamadığı için başka biriyle iletişime geçerek yanlış hareket veya davranışlarda bulunmaktan korkar.

Sayma Kompulsiyonu

Sayma kompulsiyonu; kişinin kaldırım taşları, yoldan geçen insanlar, binaların kat sayısı gibi birtakım şeyleri sürekli sayması ile oluşan bir kompulsiyondur.

Tekrar Etme Kompulsiyonu

Tekrar etme kompulsiyonu tipinde kişi kapıyı iki kez kilitleme, kapıya beş kere tıklatma, aynı şeyi birkaç kere silme gibi davranışlara sahiptir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Tanı Yöntemleri

Obsesif kompulsif bozukluk tanısı için herhangi bir test yoktur. Teşhis tamamen psikiyatrist gözetiminde belirli değerlendirmeler yapılarak konulmaktadır.

Obsesif kompulsif bozukluğun tanısını yapmak her zaman kolay değildir çünkü bazı durumlarda obsesif kompulsif bozukluk depresyon, şizofreni ve anksiyete bozukluğu gibi durumlarla karıştırılmaktadır. Bu yüzden, iyi bir psikiyatriste gitmek hastalığın doğru tanısı noktasında çok önemlidir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Tedavi Yöntemleri

Obsesif kompulsif bozukluk, tedavi edilmediği süre boyunca kendi kendine iyileşebilecek bir  hastalık değildir. Obsesif kompulsif bozukluğun sona ermesi için tek yol tedavi olmaktadır. Bu noktada, kişi tedavi için sağlık uzmanına yönlendirilmektedir. Sağlık uzmanı kişinin durumuna bakarak davranış terapisi veya ilaç tedavisi uygulayabilir.

Davranış Terapisi

Davranış terapisinde kişinin obsesif kompulsif bozukluk tipine göre sahip olduğu takıntılı düşünceleri azaltma amaçlanmaktadır. Obsesif kompulsif bozukluğu olan kişi, kaygılandığı düşüncelerle yüzleştirilir ve yavaşça olumsuz fikirlerinden kurtularak hastalığı atlatır.

İlaç Tedavisi

İlaç tedavisi beyindeki aktiviteyi artırmaya yönelik yapılan bir tedavidir. Hastaya verilen ilaç yardımıyla nöronlar arası iletişim için kullanılan nörotransmitterin aktivitesi arttırıldığı için beyin obsesif kompulsif düşüncelerden kurtulur.