Erken ergenlik; bir çocuk vücudunun, olması gerekenden daha önce yetişkin vücuduna benzediği süreçtir. Kızlarda 8, erkeklerde ise 9 yaşından önce ergenlik başladığında erken ergenlik olarak kabul edilir.
İçindekiler
Erken Ergenlik Nedir?
Normal bir ergenlik sürecinde; kas ve kemik yapısının büyümesi ile vücudun şekil kazanması, üreme yeteneğine sahip olması sürecini kapsar. Erken ergenlik ise bu sürecin anormal derecede hızlı ve erken olması ile ortaya çıkar.
Erken ergenliğin nedeni genellikle bulunamaz. Fakat pek çok enfeksiyon, hormon bozuklukları, tümör bulguları, beyin fonksiyonlarında gözlenen anormallikler ya da yaralanma vakaları gibi çeşitli faktörler erken ergenliği tetikleyebilir. İlaç tedavisi ile kontrol altına alınmaya çalışılır.
Erken Ergenlik Belirtileri Nelerdir?
Erken ergenlik belirtileri kızlarda 8 yaşından önce, erkeklerde ise 9 yaşından önce ortaya çıkmaktadır. Bu belirtiler şu şekildedir:
- Kızlarda meme büyümesi ve ilk adet
- Erkeklerde genişlemiş testisler ve penis,
- Sakal ve derinleşen ses
- Kasık veya koltuk altı kılları
- Hızlı büyüme
- Akne
- Yetişkin vücut kokusu
Erken Ergenlik Nedenleri Nelerdir?
Beyin, süreci gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) adı verilen bir hormon üretimi ile başlatır. Bu hormon hipofiz bezine ulaştığı zaman beyin tabanında yer alan küçük fasulye şeklindeki bez fazla hormon üretimine yol açar. Bu durum; kadınlarda yumurtalıklarda (östrojen) ve erkeklerde testislerde (testosteron) ortaya çıkan oluşumu ortaya koyar.
Östrojen ve testosteron kadın ve erkeklerin cinsel eğilimlerini tetikleyen hormonlardır. Merkezi erken ergenlik ya da periferik erken ergenlik süreçlerine göre vücut değişimlerinin nedenleri ortaya çıkabilir.
Merkezi Erken Ergenlik Nedir?
Merkezi erken ergenliğin nedeni genellikle tespit edilemez. Merkezi erken ergenlikte, ergenlik süreci çok erken başlar.Bu durumdaki çocukların çoğu için, altta yatan tıbbi bir problem ve erken ergenlik için tanımlanabilir neden yoktur.
Merkezi Erken Ergenlik Nedenleri Nelerdir?
Merkezi erken ergenliğe neden olan unsurlar şu şekildedir:
- Merkezi sinir sistemini etkileyen bir tümör oluşumu
- Aşırı sıvı birikmesi (hidrosefali) veya kanserli olmayan bir tümör (hamartom) gibi doğumda mevcut olan beyin kusuru
- Beyne veya omuriliğe radyasyon etkisi
- Beyin veya omurilikte yaralanma
- McCune-Albright sendromu
- Konjenital adrenal hiperplazi
- Hipotiroidizm gibi faktörlerden herhangi birinin varlığı merkezi erken ergenlik oluşumunu tetikliyor olabilir.
Periferik Erken Ergenlik Nedir?
Periferik erken ergenlik; çocuk vücudunda yer alan östrojen ya da testosteron hormonlarının etkisi ile ortaya çıkar. Yaygın olarak görülmez. GnRH hormonu, beyinde yer alan ve ergenliğin başlangıcını tetikleyen bir görev üstlenir.
Periferik ergenlik oluşumunda bu hormon etki etmez. Onun yerine; yumurtalık, testis, adrenal bez ve hipofiz bezi ile ilgili nedenlerle vücuda östrojen ve testosteron hormonları salgılanır. Bu süreç periferik erken ergenlik oluşumunu ortaya koyar.
Periferik Ergenliğin Nedenleri Nelerdir?
Periferik ergenlik nedenleri şu şekildedir:
- Adrenal bezlerde veya hipofiz bezinde östrojen veya testosteron salgılayan bir tümör oluşumu
- McCune-Albright sendromu
- Yumurtalık kistleri
- Yumurtalık tümörleri
- Germ hücreleri ya da Leydig hücrelerinde bir tümör oluşumu gibi etkenler periferik ergenliği ortaya çıkarabilir.
Nadir de olsa normal derecede gen bozukluğu ile karşı karşıya kalınabilir. 1 ile 4 yaşlarında bulunan erkek çocuklarda testosteron hormonunun salgılanması ile erken ergenlik bulguları ortaya çıkabilir. Bu tip olası etkenler mutlaka kontrol altına alınarak tedavi edilmelidir.
Erken Ergenlik Nasıl Teşhis Edilir?
Çocuğunuz erken cinsel olgunlaşma belirtileri gösteriyorsa uzman bir doktorla iletişime geçilmelidir. Buna bağlı olarak erken ergenliğin teşhisinde etkili unsurlar;
- Erken ergenlik oluşumunu tetikleyici faktörlerin vücutta gözlenmesi halinde gerekli tetkiklere başlanır.
- Erken ergenliği teşhis etmek için doktor, yüksek düzeyde seks hormonları aramak için kan testleri isteyebilir.
- Çocuğunuzun bileğinin ve elinin röntgeni, kemiklerin çok erken olgunlaşıp olgunlaşmadığını gösterebilir.
Gerekli testlerin yapılması ardından sonuçlarına göre teşhis konularak tedaviye başlanır.
Erken Ergenliğin Ortaya Koyduğu Komplikasyonlar Nelerdir?
Erken ergenliğin olası komplikasyonları şu şekildedir:
- Erken ergenlik bulguları rastlanan çocuklar ilk başlarda hızlı bir büyüme gösterseler de daha sonrasında büyümeleri durabilir. Böylece kısa boylu bireyler gözlenir. Bu durum, yetişkin olduklarında ortalamadan daha kısa olmalarına neden olabilir.
- Erken ergenliğin belirtileri özellikle çok küçük çocuklarda ortaya çıktığında müdahale edilmesi sonraki süreçte tedavi görmeden boylarının uzamasına yardımcı olabilir.
- Sosyal ve duygusal sorunlar oluşabilir. Ergenliğe yaşıtlarından çok önce başlayan çocuklar, vücutlarında meydana gelen değişiklikler konusunda son derece bilinçli olabilirler.
- Bu tip durumlar benlik saygısını doğrudan etkiler. Bunun olumsuz sonucu olarak da madde bağımlılığı ya da depresyon gibi faktörler yaşanabilir.
Erken Ergenlik Önlenebilir Mi?
Erken ergenliği önlemek için dikkat edilmesi gereken noktalar şu şekildedir:
- Erken ergenliğe ırk ya da cinsiyet gibi değiştirilemez unsurlar neden oluyorsa müdahale edilebilir bir durum değildir. Bunun dışında kontrol altına alınabilir faktörler için müdahale gerçekleşebilir.
- Çocuğunuzu, evde yetişkinler için reçeteli ilaçlar ya da östrojen veya testosteron içeren diyet takviyeleri gibi harici östrojen ve testosteron kaynaklarından uzak tutarak önemli ölçüde önlem alabilirsiniz.
- Çocuğunuzu sağlıklı bir kiloyu korumaya teşvik etmek de erken ergenlikiçin etkili bir önlemdir.
