Çölyak Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir? Tedavi Yöntemleri

Çölyak Hastalığı Nedir?

Bir bağışıklık sistemi hastalığı olan çölyak hastalığı buğday, arpa vb. besinlerde bulunan glutenin ince bağırsakta emilim edilememesi sonucu oluşur. Çölyak hastalığı genellikle genetik geçişli bir hastalıktır ve her yaşta görülebilir. Eğer aile üyelerinizin birinde çölyak hastalığı tespit edilmişse çölyak hastası olup olmadığınızdan emin olmak için test yaptırmanız gerekmektedir. Aksi takdirde hastalığı çok geç fark edebilirsiniz.

Çölyak Hastalığı Belirtileri

Çölyak hastalığı bazı hastalarda uzun yıllar boyunca çok büyük belirtiler göstermez. Eğer aşağıdaki belirtilerden birkaçı aynı anda görünüyorsa bir doktora görünmeniz gerekir;

• Karın ağrısı
• Karında şişkinlik
• Hızlı kilo verme
• Kansızlık
• İshal
• Huzursuzluk
• Kusma
• Gün içindeki büyük tuvalet sayısının artması
• Eklem ağrıları
• Kemik ağrıları
• Cilt döküntüleri
• Sinir
• Depresyon
• Gece körlüğü
• Dilde yanma

Çölyak hastalığı yetişkinlerde bu belirtileri gösterirken çocuklarda 2 yaş altı ve 2 yaş üstü olmak üzere farklı belirtiler de göstermektedir. Çölyak hastası olan çocuklarda görülen belirtiler şu şekildedir;

2 Yaş Altı

2 yaş altı çocuklarda sebepsiz yere bu belirtileri görüyorsanız bir an önce test yaptırmanız gerekmektedir;

• Gün içinde kusma
• İshal
• Karında şişlik
• Büyüme geriliği
• İştahsızlık hali
• Kas erimeleri

2 Yaş Üstü

2 yaş üstü çocuklarda biraz daha farklı belirtiler görünmektedir. Glutenli bir besin yedikten sonra 2 yaş üstü çocuklarda şu belirtiler görülebilir;

• İshal
• Kabızlık
• Hızlı kilo kaybı
• Ergenliğin gecikmesi
• Dikkat eksikliği
• Hiperaktivite
• Öğrenme güçlüğü
• Epilepsi nöbetleri
• Ağır baş ağrısı

Çölyak Hastalığı Tedavisi

Çölyak hastalığının tedavisinde en etkili yöntem ömür boyu gluten içermeyen yemekler yemektir. Ekmek makarna, pasta, kek, bisküvi ve bulgur gibi yiyecekleri hayatınızdan çıkarmak yukarıda bahsettiğimiz belirtileri yaşamamanızı sağlayacaktır. Uzun bir süre bu şekilde beslendikten sonra bağırsağınız kendi yapısını onaracağı için emilim normal haline dönecektir. Eğer çölyak hastasıysanız ve beslenmenize dikkat etmezseniz uzun vadede şu risklerle karşılaşabilirsiniz;

• Büyüme geriliği
• Kısırlık
• Bağırsak kanseri
• K vitamini eksikliği
• Anemi
• Depresyon
• Düşük

Çölyak Hastalığı Neden Olur?

Çölyak hastalığı neden olur tam olarak bilinmese de en büyük sebebin genetik faktörler olduğu düşünülüyor. Çevresel faktörlerin de etkili olduğunu düşünülmesine rağmen henüz kanıtlanmış bir durum söz konusu değildir.

Hastalık sadece gluten tüketildiği zaman bulgu verdiği için glutenli besinlerin daha az yer aldığı Japonya ve Çin gibi ülkelerde çölyak hastalığı çok daha düşük sayılarda görülmektedir.

Çölyak Hastalığı Tanı Yöntemleri

Çölyak hastası olup olmadığınızı anlamak özellikle yetişkinlerde oldukça güçtür çünkü fazla belirtisi olduğu için genellikle başka hastalıklarla karıştırılmaktadır. Eğer çölyak hastası olduğunuza dair en ufak bir şüpheniz varsa direkt test yaptırmanız gerekmektedir. Çölyak hastalığı tanısı koyarken uygulanan yöntemler şu şekildedir;

Serolojik Testler

Serolojik testler yardımıyla kanınızdaki antikorlar incelenir. Antigliadin, antiendomisyum ve transglutaminaz gibi birtakım antikor testlerinden sonra antikor seviyenize göre çölyak hastası olup olmadığınız tespit edilebiliyor.

İnce Bağırsak Biyopsisi (Endoskopi)

Endoskopi tedavisi, serolojik testlerden sonra uygulanan bir tanı yöntemidir. Yaptırdığınız testler sonucu kesin olmayan bir durum varsa kesin bir sonuç almak için ince bağırsak biyopsisi yapılmaktadır. Bu yöntem sırasında doktorunuz endoskop denen ve ucunda ufak bir kamera bulunan kanül yardımıyla ince bağırsağınızı inceler. Böylece, inceleme sonucunda çölyak hastası olup olmadığınıza dair kesin bir sonuç alabilirsiniz.

Çölyak Hastalığının Çeşitleri

Çölyak hastalığı gösterdiği belirtilere ve görüldüğü yaş aralıklarına göre çeşitlere ayrılmaktadır. Çölyak hastalığının 5 çeşidi şunlardır;

Klasik Çölyak

Genellikle anne sütüyle beslenen çocuklarda veya 2 yaşına kadar olan çocuklarda görülmektedir. Gluten alımının başlamasıyla birlikte ortaya çıkan bu hastalıkta çocuklar şişlik, halsizlik, ishal ve kusma gibi belirtiler gösterebilir.

Atipik Çölyak

Atipik Çölyak, çoğunlukla 5-6 yaş arası çocuklarda ve yetişkinlerde görülmektedir. Atipik çölyak olan kişilerde belirtiler daha hafiftir. Kabızlık, boy kısalığı, demir eksikliği ve mide bulanıklığı ön plana çıkan belirtilerdir.

Sessiz Çölyak

Çölyak hastalığı belirtilerinden hiçbirini göstermeyen bir kişinin tamamen tesadüfi testler sonucu çölyak hastası olduğunu öğrenmesi ile ortaya çıkan bir çölyak çeşididir.

Potansiyel Çölyak

Potansiyel Çölyak, çölyak testi pozitif çıkan fakat ince bağırsak biyopsilerinde ya hiç ya da çok ufak değişiklik gözlemlenen kişilerde ortaya çıkmaktadır. Kişinin çölyak testi pozitif çıktığı için doktor gözetimi eşliğinde gluten diyeti yapılması önerilmektedir. Aksi takdirde, sonradan olumsuz etkiler görülebilir.

Non-Çölyak Gluten Hassasiyeti

Neredeyse toplumun %20’sinde görülen bu hastalıkta kişinin glutene karşı bir hassasiyeti bulunmaktadır, fakat ince bağırsak dokusunda herhangi bir bozulma veya kanında çölyak hastalığına özgü antikorlar bulunmamaktadır. Non-çölyak gluten hassasiyeti olan kişilerin de çölyak hastaları gibi glutensiz beslenme yapmaları gerekmektedir.