Boğmaca üst solunum yollarında meydana gelen bir rahatsızlıktır. Boğmaca olan kişinin odasının nemli tutularak bol sıvı alması sağlanmalıdır. Ateşi varsa ateş düşürücü verilmelidir, yoğun öksürük nöbetlerinde ev tipi buhar cihazları kullanılabilir. Hijyen her hastalıkta olduğu gibi boğmaca da da çok önemlidir. İyileşme süreci boyunca öksürüğü başlatacak oda spreyleri, şömine, odun-kömür sobaları ve sigaradan uzak durulması önemlidir.
İçindekiler
Boğmaca Nedir?
Boğmaca üst solunum yollarının akut mikrobik bir hastalığıdır. Bordetella pertussis isimli bakterinin vücutta yayılması sonucu hastalık belirtileri ortaya çıkar. Tedavide geç kalınırsa vücudun çeşitli organlarında kalıcı hasar ve sakatlığa yol açar. 2 ila 3 ay ya da daha fazla süren öksürük nöbetlerine neden olur ve bebekler ile küçük çocuklarda özellikle ağır seyreder. Hastalığa yakalanan 100 bebekten 4’ü kaybedilir.
Boğmaca Nasıl Bulaşır?
Boğmaca, oldukça bulaşıcı bir solunum yolu hastalığıdır. Buna göre boğmacanın bulaşma yolları şu şekildedir:
- Hastalık etkeni bordetella pertussis adı verilen bir bakteridir. Enfekte bir kişi öksürdüğünde ya da hapşırdığında, mikrop yüklü, küçük damlacıklar havaya püskürtülür ve yakınlarda olan birinin bu damlacıkları soluması sonucunda hava yollarına ulaşarak hastalığa yol açar.
- Hasta ile yakın mesafeden konuşmak ya da öpüşme gibi yakın temas kurmak da bulaşmaya neden olabilir.
Boğmacanın Belirtileri Nelerdir?
Boğmaca üst solunum yolu enfeksiyonuyla kendini gösterir. Kuluçka dönemi 5-21 gündür. İlk evresine kataral evre denir, üst solunum yolu enfeksiyonu şeklindedir ve 1-2 hafta sürer. Başlangıçtaki belirtileri nezle şeklinde olsa belli başlı boğmaca belirtileri şu şekildedir:
- Genellikle düşük ateş
- Titreme
- Burun akıntısı
- Yorgunluk
- Burun tıkanıklığı
- Kuru öksürük
- Hapşırık
- Hafif ateş
Boğmaca Hastası Ne Zaman Doktora Gitmelidir?
Boğmaca belirtileri gösteren bir kişi gerekli önlemlerini alarak kısa sürede hekime başvurmalıdır. Başlangıç seviyesinde olan ve henüz hekim yardımı almayan boğmaca hastalarının hekime gitme süreci şu şekildedir:
- Kusma
- Yüz ve dudakların kırmızı veya mavi renge dönmesi
- Nefes almakta zorlanma
- Solunum sırasında gözle görülür duraklamalar olması
- Boğuk bir sesle nefes alma gibi etkenlere maruz kalan kişi zaman kaybetmeden yardım almalıdır.
Boğmaca Tedavisi Nasıl Yapılır?
Boğmaca hastalarına uygulanan tedaviler şu şekildedir:
- Boğmaca erken dönemde teşhis edilirse antibiyotik tedavisi, öksürük ve diğer belirtileri azaltmak için faydalı olabilir.
- Erken tedaviyle enfeksiyonun başkalarına bulaşma ihtimali azalır.
- İlk 3 haftada antibiyotikler hastalığı kontrol altına almak için etkili olabilirler. Fakat genellikle çoğu bireyde teşhis çok geç konduğu için antibiyotik tedavisi fayda vermez.
- Boğmaca tedavisi hastanın yaşına ve enfeksiyonun ne kadar süre önce başladığına bağlı olarak değişiklik gösterir.
- Hastalık belirtileri 3 hafta önce başladıysa artık sadece destek tedavisi verilir. İstirahat, bol sıvı alımı ve yüksek vücut ısısını düşürmek için ateş düşürücü ilaçlar kullanılır.
- Öksürük ilacı kullanmak öksürüğü kesmek için faydalı değildir; bu ilaçların ciddi yan etkileri olabilir ve bu sebeple küçük çocuklarda kullanımları uygun da değildir.
Boğmaca Hastalığında Nelere Dikkat Edilmelidir?
Boğmaca hastalığında dikkat edilmesi gerekenler şu şekildedir:
- Boğmacadan temel korunma yöntemi aşıdır ve rutin aşı takvimine uyulmalıdır. Ayrıca sağlık çalışanları, küçük çocuklarla birlikte yaşayan veya çocuklarla çalışanlar, çocuk sahibi olmayı planlayan kadınlar ve bağışıklığı bastırılmış insanlarla birlikte yaşayan kimseler başta olmak üzere, yüksek risk grubunda olan kişilere önerilir.
- Aşı, boğmacaya karşı yaşam boyu koruma sağlamaz ve koruma kimi zaman eksik kalır. Bu nedenler bebeklerin öksüren ve hasta kişilerden uzak tutulması gerekir.
- Hamilelik planlayan anne ve baba adayı aşı olmalıdır.
- Boğmaca hastası bir kişi ile yakın temas halindeyseniz, özellikle aynı evdeyseniz hastalığın belirtilerine dikkat edilmelidir. Bulaşmayı önlemek için doktor kontrolünde antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
- Boğmaca hastası olanların erken dönemde tedavi olması ve hastalığı bulaştırabilecekleri çocukların olduğu ortamlardan uzak durmak gerekir.
- Üç haftadan fazla öksüren kişiler vakit kaybetmeden hekime başvurmalıdır.
- Eğer uzun süre nefessiz kalma ve boğulma hissi, solunum kesildiği sırada soluk mavi cilt, nöbetler ve zatürre belirtileri varsa en yakın acil servise başvurulmalıdır.
Boğmacanın Sebep Olduğu Hastalıklar Nelerdir?
Boğmacanın sebep olduğu hastalıklar şu şekildedir:
- Boğmacanın bulguları ilk altı ayındaki bebeklerde çok ağır seyreder. Uygun tedavi edilmediğinde yoğun öksürük nöbeti sonrası çocuklarda morarma, havale gibi durumlar gözlenir.
- Beyin öksürük nöbetinde oksijensiz kaldığı için beyin hasarı oluşabilir.
- Boğmacada, öksürüğe ilişkin ilaçlar kullanılır. Burada da uygun tedavi olmazsa çocuk başka kişilere bu hastalığı bulaştırır.
Boğmaca Risk Grubunda Yer Alan Kişiler Kimlerdir?
Boğmaca riskli ve bulaşıcı bir hastalıktır. Buna bağlı olarak boğmaca risk grubunda yer alan kişiler şu şekildedir:
- Boğmaca hastalığı 6 aydan küçük olan henüz boğmaca aşısı olmamış ya da aşılama programları tamamlanmamış çocukları büyük ölçüde etkiler.
- Ne yazık ki boğmaca küçük çocuklarda bazen hayatı tehdit edici noktalara ilerleyebilir.
- Bir de aşının etkinliği yıllar içinde azalması nedeni ile ergenlik çağındaki (12-18 yaş) çocuklar ve genç erişkinler boğmaca açısından en hassas gruplardır.
- Aşı olan çocuklar da boğmaca geçirebilirler ama aşısı olmayan kişilerde hastalık çok daha ağır seyreder.
Söz konusu risklerin ortadan kaldırılması için en etkili yöntem aşıdır. Boğmaca aşısı genellikle difteri ve tetanoz aşılarıyla birliktedir. DTaP aşısı 7 yaşından küçüklere yapılır. Tdap aşısı rapel olarak 11-18 yaşındaki adolesanlara yapılır. Aşılaması tam yapılmamış 7-10 yaşındaki çocuklara tek doz yapılır.
Bir Yorum